Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Parkinson oι ψυχολόγοι και νευρολόγοι – συνεργάτες της “Ελληνικής Εταιρίας Ιατρικής Ψυχολογίας” γράφουν για την νόσο αυτή, ο καθένας από την πλευρά της ειδικότητας και της εμπειρίας του.
Προσέγγιση Ψυχολόγων
Parkinson – Πόσο εύκολη είναι η αποδοχή της διάγνωσης;
Η έλευση μίας απειλητικής ή χρόνιας νόσου στην ανθρώπινη ζωή είναι γεγονός απευκταίο. Η στιγμή της διάγνωσης θέτει σε αποσταθεροποίηση τον ασθενή ο οποίος νιώθει να αμφισβητείται όχι μόνο η βιολογική του υπόσταση αλλά και το υπαρξιακό υπόβαθρο της ζωής του. Έζησε καλά ως τότε; Έβαλε τις σωστές προτεραιότητες; Έθεσε την ζωή του σε στέρεες βάσεις; Είπε στους ανθρώπους του αυτά που ένιωθε;
«Μην στενοχωριέσαι», είναι μια φράση που ακούν συχνά οι ασθενείς με Parkinson από τους οικείους τους και που η κλινική εμπειρία αποδεικνύει ότι δεν είναι καθόλου βοηθητική. Αντιθέτως, ο ασθενής αισθάνεται ενοχές για την «ανεπάρκειά του» να διαχειριστεί την νόσο και ο οικείος φανερώνει την δυσκολία του να ελέγξει και ο ίδιος την κατάσταση και να στηρίξει τον άνθρωπό του. Αντιστοιχεί η αποδοχή όλων των επώδυνων συναισθημάτων που αισθάνεται ο ασθενής. Σπουδαίο παράγοντα βοήθειας και υποστήριξης του ασθενούς είναι η αναγνώριση του πόνου που βιώνει, η έκφραση αισθημάτων αγάπης, κατανόησης, ενσυναίσθησης και φροντίδας.
Οι ανάγκες της οικογένειας αλλάζουν κατά την διάρκεια της νόσου, όπως και η ομοιόστασή της, για αυτό τον λόγο χρειάζεται διαρκή και επαρκή ενημέρωση για να αποδεχθεί την σοβαρή διάγνωση. Η διεπιστημονική ομάδα χρειάζεται να είναι συναισθηματικά και χρονικά διαθέσιμη. Τότε επηρεάζεται θετικά και η αντιμετώπιση των δυσκολιών και ενισχύεται η ψυχική ανθεκτικότητα όλων των μελών. Ως εκ τούτου θα οδηγηθεί στην αναπλαισίωση του γεγονότος, και αντί να κλειστεί στα στενά όρια της απομόνωσης (που συνεπάγεται κατάθλιψη, άγχος και απάθεια), ο ασθενής να ανακαλύψει τις ψυχικές δυνατότητες που δεν περίμενε να έχει.
Η προσέγγιση των Ιατρών – Νευρολόγων
Η νόσος Parkinson υπολογίζεται ότι προσβάλλει το 1% των εβδομηντάχρονων αλλά συναντάται και στους νεότερους με ένα 10% των περιπτώσεων να εκδηλώνεται πριν την ηλικία των 50 χρονών. Πρόκειται για μια νόσο του εγκεφάλου που οδηγεί σε τρόμο, δυσκαμψία, βραδυκινησία και δυσκολία στη βάδιση και στην ισορροπία. Η νόσος Πάρκινσον είναι χρόνια και προοδευτική, δηλαδή διαρκεί πολύ καιρό και σταδιακά επιδεινώνεται.Aντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή, η οποία επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί νευροχειρουργική επέμβαση.Η νόσος του Parkinson είναι συχνότερη σε άνδρες, μέσης και μεγάλης ηλικίας
Συχνές ερωτήσεις για τη νόσο Parkinson:
Σε τι οφείλεται η νόσος του Parkinson;
Δεν έχει ξεκαθαριστεί σαφώς η αιτία της νόσου του Parkinson αλλά οι μελέτες στους πάσχοντες έχουν αναδείξει:
• μεταλλάξεις σε ορισμένα γονίδια
• λοίμωξη από ιούς ή έκθεση σε τοξικές ουσίες πχ. φυτοφάρμακα
• βιοχημικές μεταβολές στον εγκέφαλο και πιο συγκεκριμένα έλλειψη ντοπαμίνης, χαμηλή συγκέντρωση νοραδρεναλίνης και παρουσία πρωτεϊνών που ονομάζονται σωμάτια Lewy.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου του Parkinson;
Η νόσος του Parkinson εκδηλώνεται με:
1. τρόμο. Συνήθως εμφανίζεται σε ένα χέρι αρχικά και μοιάζει «σαν να μετράει κανείς τα λεφτά του». Πρόκειται για τρόμο ηρεμίας (resting tremor), ο οποίος εμφανίζεται όταν τα χέρια είναι πχ. πάνω στα γόνατα και δεν κάνουν κάτι. Αν και είναι το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου, δεν εμφανίζουν τρόμο όλοι οι ασθενείς με νόσο του Parkinson.
2. βραδύτητα στις κινήσεις. Χαρακτηριστικό είναι το περπάτημα : στην αρχή ο ασθενής δυσκολεύεται να ξεκινήσει (σαν να είναι κολλημένος στο πάτωμα) και το βάδισμά του είναι με μικρά – συρτά βήματα, σκύβοντας μπροστά σα να κυνηγάει το κέντρο βάρους του.
3. μυϊκή δυσκαμψία (stiffness). Ο ασθενής νιώθει τα χέρια και τα πόδια του βαριά και δυσκίνητα. Ορισμένες φορές αυτό σημαίνει και πόνο στα άκρα. Το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρεί κανείς στον ασθενή, είναι ότι όταν περπατάει δεν αιωρούνται τα χέρια του, αλλά μένουν κρεμασμένα κάτω.
4. απώλεια των αυτόματων κινήσεων. Ο ασθενής δεν μπορεί να εκτελέσει κινήσεις καθημερινές όπως το ανοιγοκλείσιμο των ματιών, το χαμόγελο, οι γκριμάτσες κλπ. Σε προχωρημένα στάδια το πρόσωπο του ασθενούς είναι «σαν μάσκα».
5. δυσκολία στην ομιλία. Ο ασθενής μπορεί να τραυλίζει, να μιλάει μονότονα (χωρίς χρωματισμό στη φωνή), να μη βρίσκει τις λέξεις κ.ο.κ.
6. άνοια. Σε όψιμα στάδια, διαταράσσεται η μνήμη, η οργανωμένη σκέψη, η λήψη αποφάσεων κλπ.
Με ποια νόσο μοιάζει στα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα της νόσου του Parkinson (που ονομάζονται εξωπυραμιδικά) μπορεί να εμφανιστούν επίσης και σε:
• κρανιοεγκεφαλική κάκωση, είτε μεμονωμένη, είτε σε χρόνια επαναλαμβανόμενα χτυπήματα (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο γνωστός πυγμάχος Μοχάμεντ Άλι)
• ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• ορισμένα φάρμακα
• εγκεφαλίτιδα
• κάποια σπάνια νοσήματα όπως η προοδευτική υπερπυρηνική παράλυση (progressive supranuclear palsy), η ατροφία πολλαπλών συστημάτων (multiple system atrophy) κλπ.
Η έλλειψη της ντοπαμίνης ευθύνεται για τα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον.
Πως μπαίνει η διάγνωσή της;
Δεν υπάρχει ειδική εξέταση που να θέτει από την αρχή των συμπτωμάτων και με ασφάλεια τη διάγνωση της νόσου του Parkinson. Στην αρχή υπάρχει πάντα η λήψη του ιστορικού και η πλήρης νευρολογική εξέταση. Πρέπει να ξεκαθαρίσει κανείς αν τα συμπτώματα του ασθενούς οφείλονται σε άλλα νοσήματα ή παράγοντες που μιμούνται τη νόσο του Parkinson (βλ. προηγούμενη ερώτηση).
Από εκεί και πέρα θα χρειαστούν και επιπλέον εξετάσεις όπως μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Σύγχρονες απεικονιστικές μέθοδοι όπως το DAT scan μπορούν να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση της νόσου.
Είναι επικίνδυνη η νόσος του Parkinson; Ποιες είναι οι επιπλοκές;
Σε προχωρημένα στάδια οι ασθενείς με νόσο του Parkinson εμφανίζουν κατάθλιψη, διαταραχές στον ύπνο (δυσκολία στην έλευση του ύπνου, νυχτερινές αφυπνίσεις ή κρίσεις υπνηλίας στη διάρκεια της ημέρας), δυσκολία στη κατάποση και τη μάσηση, ακράτεια ή κατακράτηση ούρων, δυσκοιλιότητα, σεξουαλικές διαταραχές και άνοια.
Αν ένας γονιός σας πάσχει από τη νόσο Πάρκινσον, υπάρχει ελαφρά αυξημένη πιθανότητα να νοσήσετε κι εσείς. Η πιθανότητα είναι 4-6%.
Ποια είναι η αντιμετώπιση της νόσου του Parkinson;
Η αντιμετώπιση της νόσου του Parkinson περιλαμβάνει:
1. φάρμακα. Χρησιμοποιείται η λεβοντόπα, αγωνιστές ντοπαμίνης (πραμιπεξόλη, ροπινιρόλη), αναστολείς ΜΑΟ Β (σελεγελίνη), αναστολείς COMT (εντακαπόνη), αντιχολινεργικά κ.ο.κ. Τα φάρμακα χορηγούνται από στο στόμα και ενίοτε και από το δέρμα (διαδερμική απορρόφηση, patch)
2. φυσικοθεραπεία
3. αλλαγές στον τρόπο ζωής (υγιεινή διατροφή, προσοχή στις καθημερινές ασχολίες πχ στο περπάτημα για την πρόληψη των πτώσεων)
4. σε βαριές περιπτώσεις ανθεκτικές στη φαρμακευτική αγωγή, εφαρμόζεται η νευροχειρουργική επέμβαση της εν τω βάθει εγκεφαλικής διέγερσης (deep brain stimulation).
Greek 
English