Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2021), το 14% των παιδιών και των εφήβων παγκοσμίως πάσχουν από κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα το 18% των παιδιών και εφήβων 10-19 ετών πάσχουν από κάποια ψυχολογική διαταραχή (Unicef, 2020). Σε αντίθεση με τα σωματικά προβλήματα υγείας, το 75% των ψυχικών διαταραχών εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 25 ετων (Kessler et al., 2007). Οι ψυχικές διαταραχές αυξάνονται κατά τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση και έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, καθώς και κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στα άτομα και τις οικογένειές τους. Έρευνες δείχνουν ότι το 20% των νέων βιώνουν συμπτώματα κάποιας ψυχολογικής διαταραχής και το 50% αυτών χρειάζονται θεραπεία. Καθώς κάθε κοινωνία στηρίζεται στη νεολαία της για την διατήρηση της οικονομικής και κοινωνικής τάξης (Μalla et al., 2018), τα εφηβικά χρόνια αποτελούν μια κρίσιμη ηλικία για να αντιμετωπιστούν επιτυχώς τυχόν ψυχολογικά προβλήματα (Kutcher & Venn, 2008).
Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως οι μαθητές και οι οικογένειες πρέπει να σκέφτονται και να μιλούν για την ψυχική υγεία, ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν και πώς μπορούν να λάβουν υποστήριξη. Η ψυχική υγεία θεωρείται συχνά ταμπού και δεν αντιμετωπίζεται με σωστή ενημέρωση και διαφάνεια. Οι δάσκαλοι και οι υπόλοιποι επαγγελματίες στον τομέα της εκπαίδευσης ανηλίκων δε λαμβάνουν την απαραίτητη στήριξη κι εκπαίδευση έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν τέτοια ζητήματα επιτυχώς και χωρίς προκαταλήψεις (Καραγιάννη, 2016).
Οι αυξημένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι καθώς η πραγματικότητα στην οποία ζούμε μετατοπίστηκε απότομα ως απάντηση στην παγκόσμια πανδημία, σημαίνουν ταυτόχρονα μια αύξηση φόβου, άγχους και συναισθηματικών αναγκών. Η κατάθλιψη και το άγχος είναι οι δυο πιο συνήθεις διαταραχές και μπορεί να εμφανιστούν και κατά την εφηβεία, ενώ η σχιζοφρένεια κάνει την πρώτη της εμφάνιση στη μεταεφηβική περίοδο. Οι διαταραχές άγχους και ελέγχου παρορμήσεων φτάνουν στο αποκορύφωμά τους σχετικά νωρίς, με το 75% των περιπτώσεων να εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 21 και 15 ετών αντίστοιχα (Jones, 2013). Ψυχικές διαταραχές, όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, οι διπολικές διαταραχές και οι ψυχωτικές διαταραχές που ξεκινούν νωρίς, συνεχίζονται στις περισσότερες περιπτώσεις και στην ενήλικη ζωή.
Η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου ανηλίκων. Πάνω από 1000 παιδιά ετών 10 έως 19 έχουν πεθάνει από αυτοκτονία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Unicef, 2020). Οι ψυχικές διαταραχές συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος και χρήσης ουσιών, διατροφικές διαταραχές και σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, σχετίζονται επίσης με προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά κι αναπνευστικά προβλήματα, ο καρκίνος και η άνοια (Malla et al., 2018).
Η έρευνα για την αναπτυξιακή νευροβιολογία και τα αίτια των ψυχικών ασθενειών καθώς και πιο αποτελεσματικές, ασφαλείς και ανεκτές θεραπείες είναι ανεπαρκείς (Kessler et al, 2007). Χωρίς θεραπεία, οι ψυχικές διαταραχές μπορούν να εμποδίσουν όλες τις πτυχές της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής ευεξίας και της κοινωνικής ανάπτυξης, αφήνοντας τους νέους να αισθάνονται κοινωνικά απομονωμένοι, στιγματισμένοι κι ανίκανοι να βελτιστοποιήσουν την κοινωνική, επαγγελματική και διαπροσωπική τους συνεισφορά στην κοινωνία (McKewan et al., 2007).
Συνεπώς, η αντιμετώπιση θεμάτων ψυχικής υγείας των νέων είναι μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας σήμερα. Η απάντηση σε αυτήν την πρόκληση βρίσκεται σε ατομικό, οικογενειακό, σχολικό, κοινωνικό και πολιτειακό επίπεδο: ξεκινώντας με σωστή ενημέρωση και κατανόηση, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον πρόληψης, στήριξης και θεραπείας, καθώς και τις κατάλληλες συνθήκες για να ευδοκιμήσει αυτό το περιβάλλον. H υγιής ψυχική κατάσταση των νέων έχει ως αποτέλεσμα έναν ψυχικά υγιή μελλοντικό ενήλικο πληθυσμό και μαζί με αυτό ένα υγιές κοινωνικό και οικονομικό μέλλον.
Βιβλιογραφία
Jones P. Adult mental health disorders and their age at onset. Br J Psychiatry. 2013;202(s54):s5-s10.
Karagianni, P. (2016). Youth mental health context in Greece. The European Health Psychologist, 18(3), 119-122.
Kessler RC, Amminger GP, Aguilar-Gaxiola S, Alonso J, Lee S, Ustun TB. Age of onset of mental disorders: a review of recent literature. Curr Opin Psychiatry. 2007;20(4):359-364.
Kutcher, S., & Venn, D. (2008). Why youth mental health is so important. The Medscape Journal of Medicine, 10(12), 275.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2644010/
Malla, A., Shah, J., Iyer, S., Boksa, P., Joober, R., Andersson, N., Lal, S., & Fuhrer, R. (2018). Youth mental health should be a top priority for health care in Canada. The Canadian Journal of Psychiatry, 63(4), 216-222. Doi:10.1177/0706743718758968
McKewan K, Waddell C, Barker J. Bringing children’s mental health “out of the shad-ows.” CMAJ. 2007;176:471–472
UNICEF, (2020). A situation analysis of children and youth. Greece 2020. https://www.unicef.org/greece/media/1371/file/Α%20situation%20analysis%20of%20children%20and%20youth%20-%20Greece.pdf
World Health Organization. (2021, November 17) Adolescent mental health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-mental-health
Greek 
English