Το ανθρώπινο σώμα είναι σχεδιασμένο να ανταποκρίνεται στο άγγιγμα και όχι απλά να αισθάνεται το περιβάλλον γύρω του. Το ειδικό δίκτυο νευρικών ινών του δέρματος, το οποίο αποτελεί δίοδο επικοινωνίας του ανθρώπινου εγκεφάλου με το εξωτερικό περιβάλλον, λειτουργεί ως συναισθηματικός ανιχνευτής και ανταποκριτής του αγγίγματος των άλλων ανθρώπων, επιβεβαιώνοντας έτσι τις σχέσεις, τις κοινωνικές συνδέσεις, ακόμα και την αίσθηση του εαυτού μας.
Το άγγιγμα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του ανθρώπου, λόγω της σημαντικής επίδρασής του τόσο στη ψυχική, όσο και στη σωματική υγεία. Συγκεκριμένα, πρόσφατες μελέτες, επιβεβαιώνουν την ανάγκη φυσικής επαφής, αποδεικνύοντας την έκλυση ορμονών, όπως η οξυτονίνη και η σεροτονίνη, μόνο με ένα απλό άγγιγμα, συμβάλλοντας έτσι στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, την μείωση των καρδιακών παλμών και την δημιουργία ευχάριστης διάθεσης. Επιπλέον, οι εγκεφαλικές τομογραφίες έχουν αποκαλύψει πως το τρυφερό άγγιγμα ενεργοποιεί τον κογχομετωπιαίο φλοιό που σχετίζεται με τη μάθηση και τη λήψη αποφάσεων, όπως επίσης και τις συναισθηματικές και κοινωνικές συμπεριφορές.
Η Δρ. Κατερίνα Φωτοπούλου (καθηγήτρια Ψυχοδυναμικής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου – UCL) αναφέρει πως σε συνδυαστικές καταστάσεις έντονου στρες και απουσίας ψυχικής υποστήριξης και κατανόησης, παρατηρείται η κυριαρχία αρνητικών συναισθημάτων, τα οποία επηρεάζουν το άτομο τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Αντίθετα, υποστηρίζει πως η παρουσία κάποιου κοντινού προσώπου και ενός υποστηρικτικού αγγίγματος, δημιουργεί την αίσθηση του διαμοιρασμού του ψυχοσυναισθηματικού φορτίου, γεγονός που δίνει στον εγκέφαλο την εντολή να μεταβιβάσει τους κατάλληλους πόρους που διαθέτει, ώστε να ανταπεξέλθει το άτομο στις υπάρχουσες δυσκολίες.
Σήμερα, λοιπόν, έχοντας διανύσει μία μεγάλη περίοδο κοινωνικής απομόνωσης και αποστασιοποίησης, λόγω του κορονοϊού, η οποία δεν έχει φτάσει ακόμη στο τέλος της, οι άνθρωποι καθημερινά στερούνται δεκάδες μικρές στιγμές αγγίγματος και φυσικής επαφής.
Σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχολογίας Αναστάσιο Σταλίκα (Πάντειον Πανεπιστήμιο), η νέα εποχή μετά της καραντίνας, τοποθετεί νέους κανόνες στη ζωή του ανθρώπου και αναπροσαρμόζει τη σχέση του με την επαφή και το άγγιγμα. Ασθενείς του ιδίου δήλωσαν την απουσία αγγίγματος από τη ζωή τους για χρονικό διάστημα έως και 6 εβδομάδων, οδηγώντας τον καθηγητή στο συμπέρασμα πως βρισκόμαστε προ πυλών μίας περιόδου στην οποία το άγγιγμα θα είναι ενοχοποιημένο και θα φοβόμαστε να έρθουμε κοντά με άλλους ανθρώπους.
Σε αυτές τις στιγμές «στέρησης αγγίγματος», δεν υπάρχει πραγματικό υποκατάστατο αυτού, ωστόσο υπάρχουν τρόποι για να ηρεμήσουμε και να νιώσουμε καλά, βιώνοντας με κάποιον έμμεσο τρόπο αυτή την επαφή.
Ερευνητές υποστηρίζουν, πως η παρακολούθηση ταινιών κοινωνικο-συναισθηματικού περιεχομένου, το άγγιγμα των κατοικίδιων μας, ένα ζεστό ντους, όπως επίσης και το αυτο-άγγιγμα (ακουμπώντας ένα χέρι στην καρδιά κι ένα στην κοιλιά) είναι ικανά να μας προσφέρουν μερικά από τα οφέλη της αίσθησης του αγγίγματος, όπως την αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης στον οργανισμό μας (ορμόνη που συντελεί στη μείωση του στρες). Οι συγκεκριμένες διαδικασίες ονομάζονται «έμμεσα αγγίγματα» και αποτελούν κωδικοποιημένες πολυαισθητικές εμπειρίες του εγκεφάλου, δημιουργώντας μερικά ή πλήρη υποκατάστατα της πραγματικής επαφής. Οι εναλλακτικές αυτές μορφές της αίσθησης του αγγίγματος είναι αναμφίβολα σημαντικές για όσους πρόκειται να συνεχίσουν να στερούνται την ανθρώπινη φυσική επαφή είτε λόγω της πανδημίας είτε όχι.
Μπορεί οι εποχές που διανύουμε να είναι διαφορετικές και οι συνθήκες διαβίωσης του καθενός συνεχώς να μεταβάλλονται, ωστόσο αυτό που δεν πρόκειται να αλλάξει είναι η πρωτόγονη ανάγκη του ανθρώπου για άγγιγμα. Άλλωστε, όπως υποστηρίζει και ο καθηγητής Robin Dunbar (εξελικτικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης): «έχουμε εξελιχθεί για να προσαρμοζόμαστε».
Βιβλιογραφία:
- Aljoscha Dreisoernera, Nina M.Junkera, Wolff Schlotzab, Julia Heimricha, Svenja Bloemekec, Beate Ditzend, Rolfvan Dicka, (2021), Self-soothing touch and being hugged reduce cortisol responses to stress: A randomized controlled trial on stress, physical touch, and social identity, http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
- Stephanie A. Calmes, Nick J. Piazza, John M. Lauxhttps, (2013), The Use of Touch in Counseling: An Ethical Decision-Making Model, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/j.2161-007X.2013.00025.x
- Asta Cekaite, Malta Kvist Holm (2017), The Comforting Touch: Tactile Intimacy and Talk in Managing Children’s Distress, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/08351813.2017.1301293
- Juulia T. Suvilehto, Enrico Glerean, Robin I. M. Dunbar, Riitta Hari and Lauri Nummenmaaa (2015), Topography of social touching depends on emotional bonds between humans, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4653180/
- N. Ravaja, V. Harjunen, I. Ahmed, G. Jacucci & M. M. Spapé (2017), Feeling Touched: Emotional Modulation of Somatosensory Potentials to Interpersonal Touch, https://www.nature.com/articles/srep40504
- Mary Halton (2021), Humans are made to be touched — so what happens when we aren’t?, https://ideas.ted.com/we-are-made-to-be-touched-so-what-happens-when-we-arent/
Greek 
English