Σύμφωνα με στατιστικές το ποσοστό των διατροφικών διαταραχών αυξήθηκε παγκοσμίως από 3.4% σε 7.8% μεταξύ 2000 και 2018 (The American Journal of Clinical Nutrition, 2019). Οι διατροφικές διαταραχές είναι μια σοβαρή ψυχική και σωματική ασθένεια που περιλαμβάνει μια δυσπροσαρμοστική σχέση τουατόμου με το φαγητό και έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από οποιαδήποτε ψυχιατρική ασθένεια. Οι πιο συχνές διατροφικές διαταραχές είναι η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία και η υπερφαγία. H δραστική αλλαγή στη διατροφική συμπεριφορά οδηγεί σε διατροφικές ελλείψεις, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να επηρεάζουν το γαστρεντερικό και καρδιακό σύστημα, τα οστά, τα δόντια και τη στοματική κοιλότητα. Η αιτία των διατροφικών διαταραχών οφείλεται σε πιθανές συννοσηρότητες όπως η κατάθλιψη και οι διαταραχές προσωπικότητάς (Patke & Joughin, 2015; Teasdale et al., 2017), νευροβιολογικές βλάβες (Weir, 2016), η γενετική, τα μέσα ενημέρωσης, η αρνητική εικόνα σώματος και το τραύμα. Επίσης το περιβάλλον και οι πολιτιστικές προσδοκίες σχετικά με το σωματικό βάρος και την προώθηση του «να είναι κανείς αδύνατος» έχουν αλλάξει τους κανόνες και τις αξίες, κάνοντας τους ανθρώπους ευαίσθητους στην ανάπτυξη διατροφικής διαταραχής (Hesse-Biber et al., 2006). Η ασθένεια αυτή επηρεάζει όλους τους πληθυσμούς ανεξαρτήτως ηλικίας, εθνικότητας, κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, θρησκείας και φύλου, με μεγαλύτερο ποσοστό κινδύνου να διατρέχουν οι γυναίκες και οι έφηβοι (Gander et al., 2015). Μελέτες υποστηρίζουν ότι η νευρική ανορεξία σχετίζεται με γενετικά αίτια: οι γοναδικές στεροειδείς ορμόνες μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο περισσότερες γυναίκες από άντρες αναπτύσσουν διατροφικές διαταραχές (Keel & McCormick, 2010).
Μέσα από τις κοινωνικές συναναστροφές και την σύγκριση αναδίδεται η αυτο-αντίληψη και οι αντιλήψεις του ατόμου, που επηρεάζουν σκέψεις και συμπεριφορές. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να επηρεάσει εν μέρει τις διατροφικές συμπεριφορές των παιδιών και εφήβων αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο των διατροφικών διαταραχών. Ορισμένοι μελετητές έχουν προτείνει ότι η έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζει άμεσα την εικόνα του σώματος (Meier & Gray, 2014). Αυτή η συνεχόμενη απασχόληση με την εξωτερική εικόνα μπορεί να προκαλέσει άγχος, δημιουργώντας σκέψεις δυσαρέσκειας, και συναισθήματα ντροπής (Marks et al., 2020).
Tην τελευταία δεκαετία οι διαδικτυακές κοινότητες, μέσω της διαδραστικότητας τους και της έντονης χρήσης τους από νέους, ενθαρρύνουν τις διατροφικές διαταραχές, προκαλώντας ανησυχία (Tong et. al., 2013 & Arcelus et al., 2011), αφού επηρεάζουν όχι μόνο τα ευάλωτα άτομα άλλα και τα υγιή, εμπλέκοντας τα σε διατροφικές διαταραχές. Πρόσφατη έρευνα υποδηλώνει μια σχέση μεταξύ της έκθεσης των χρηστών σε επικίνδυνο διαδικτυακό περιεχόμενο και των επικίνδυνων συμπεριφορών (Branley & Covey, 2017). Για παράδειγμα, ορισμένες κοινότητες υπέρ των διατροφικών διαταραχών υποστηρίζουν τις διατροφικές διαταραχές ως επιλογή και τρόπο ζωής παρά ως διαταραχή που χρήζει αντιμετώπιση.
Δεν ενθαρρύνουν όλες οι κοινότητες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τις στάσεις υπέρ των διατροφικών διαταραχών. Στον αντίποδα, υπάρχουν πλατφόρμες που προωθούν το body positivity, την υγεία – σωματική και ψυχική. H χρήση των μέσων αυτών έχει συνδεθεί με την ψυχική ευεξία, γιατί δίνει την ευκαιρία στον χρήστη να βρει πληροφορίες σχετικά με θεραπείες και ανάκτηση καθώς και την κοινωνική υποστήριξη που χρειάζεται αν αποφασίσει να την αναζητήσει (Asbury & Hall, 2013). Πολλοί νέοι έχουν φτάσει να βασίζονται στην αμεσότητα των ψηφιακών μέσων. Η αμεση καθοδήγηση και παρακολούθηση στα θέματα διατροφής μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα σημαντική σε όσους παλεύουν με διατροφικές διαταραχές, και οι οποίοι έχουν έντονα το αίσθημα της ντροπής να συζητούν τα προβλήματά τους. Αυτή η τεχνολογική ευελιξία προσφέρει μια αλληλεπίδραση η οποία τους είναι πολύ οικεία (Derene & Beresin, 2018). Επίσης η τηλεϊατρική επέτρεψε σε ανθρώπους σε απομακρυσμένες περιοχές να μπορούν να επωφεληθούν από υπηρεσίες ζωντανής θεραπείας που κάτω από διαφορετικές συνθήκες δεν θα είχαν πρόσβαση (O’Reilly & Bishop, 2007).
Το Health at Every Size (HAES) είναι ένα κύριο παράδειγμα που προκαλεί τις βαρο-κεντρικές προσεγγίσεις και σκοπός της είναι να μετατοπίσει την προσοχή του κοινού από την απώλεια βάρους σε στην φροντίδα και εκτίμηση του κάθε τύπου σώματος (ASDHA, 2019). To HAES βασίζεται στην βιβλιογραφία για διατροφικές διαταραχές και προτείνει ότι η αυτο-αποδοχή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την φροντίδα του εαυτού, την μείωση των συναισθημάτων ανεπάρκειας και την ενθάρρυνση της υγιής σχέσης με το φαγητό και την εμφάνιση (Gilbert, 2010). Έτσι μειώνοντας το στίγμα και τις κοινωνικές πιέσεις, οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους (Marks et al, 2020).
Οι διατροφικές διαταραχές είναι μια ψυχικά σοβαρή ασθένεια με μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας που χρήζει άμεση αντιμετώπιση. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έρχεται να συμβάλλει αρνητικά και να πυροδότηση διατροφικές διαταραχές σε ευάλωτα άτομα. Παρόλο που δεν υπάρχει σαφής συσχέτιση με την χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τις διατροφικές διαταραχές η συνεχόμενη προβολή των «ιδανικών» σωμάτων, προκαλεί άγχος και διαστρεβλωμένες αντιλήψεις, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερο νέοι να ψάχνουν απαντήσεις ακολουθώντας λανθασμένες και επικίνδυνες συμβουλές από influencers και συνομήλικους. Είναι σημαντικό τα παιδιά να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που απορρίπτουν ψευδείς αντιλήψεις σχετικά με το βάρος. Στις δυτικές κοινωνίες τα παιδιά έχουν ήδη τη σύνδεση του ότι «το αδύνατο ισοδυναμεί με το όμορφο» (Pine, 2001), δημιουργώντας έτσι κινδύνους του αδύνατου ιδανικού στην εφηβεία και τον κίνδυνο μιας διατροφικής διαταραχής. Μελέτη υποδηλώνει ότι η παιδεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ίσως να είναι η δυνητικά πιο χρήσιμη προσέγγιση για την πρόληψη, τους κινδύνου για διατροφικές διαταραχές σε άτομα με αυξημένη ευαλώτοτητα. Κανείς δεν χρειάζεται να είναι θύμα των μέσων ενημέρωσης, η εκπαίδευση διευκολύνει την πρόληψη, και η κριτική σκέψη και αξιολόγηση των μέσων ενημέρωσης είναι μια μορφή προστασίας που οδηγούν σε επικίνδυνες συμπεριφορές (McLean et al., 2017). Τέλος, η ενθάρρυνση και ανάπτυξη υγιεινών διατροφικών συνηθειών από νεαρή ηλικία μεταφέρονται και στην ενήλικη ζωή. Η επίτευξη και διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους είναι ζωτικής σημασίας για τα ευνοϊκά αποτελέσματα της ψυχικής και σωματικής υγείας ενός ατόμου.
Η Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Ψυχολογίας με το εξειδικευμένο προσωπικό της, αξιοποιεί όλες τις σύγχρονες μεθόδους ψυχοθεραπείας – τηλειατρική – για να είναι δίπλα σε ανθρώπους που χρειάζονται υποστήριξη.
Βιβλιογραφία
Arcelus, J., Mitchell, A. J., Wales, J., and Nielsen, S. (2011). Mortality rates in patients with anorexia nervosa and other eating disorders. A meta-analysis of 36 studies. Arch. Gen. Psychiatry 68, 724–731. doi: 10.1001/archgenpsychiatry.2011.74
Asbury, T., and Hall, S. (2013). Facebook as a mechanism for social support and mental health wellness. Psi Chi J. Psychol. Res. 18, 124–129. doi: 10.24839/2164-8204.JN18.3.124
Association for size diversity and health (2019). https://asdah.org/health-at-every-size-haes-approach/
Branley, D. B., and Covey, J. (2017). Is exposure to online content depicting risky behavior related to viewers’ own risky behavior offline? Computers in Human Behaviour, 75, 283–287. doi: 10.1016/j.chb.2017.05.023
Derenne, J. & Berlin, E. (2018). Body Image, media, and eating disorders – a 10 year update. Academic Psychiatry, 42, 129-134
Galmiche, M., Déchelotte, P., Lambert, G., & Tavolacci, M.P. (2019). Prevalence of eating disorders over the 2000–2018 period: a systematic literature review, The American Journal of Clinical Nutrition, 109 (5), 1402–1413, https://doi.org/10.1093/ajcn/nqy342
Gander, M., Sevecke, K., & Buchheim, A. (2015). Eating disorders in adolescence: attachment issues from a developmental perspective. Frontiers in Psychology, 6, 1136. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01136
Gilbert, P. (2010). An introduction to compassion focused therapy in cognitive behavior therapy. International Journal of Cognitive Therapy, 3(2), 97–112.
Hesse-Biber, S., Leavy, P., Quinn, C.E., & Zoino, J. (2006). The mass marketing of disordered eating and Eating Disorders: The social psychology of women, thinness and culture. Women’s Studies International Forum, 29(2), 208-224. https://doi.org/10.1016/j.wsif.2006.03.007
Keel, P.K. & McCormick, L. (2010). Diagnosis, Assessment, and Treatment Planning for Anorexia Nevrosa. In C.M. Grill and J.E. Mitchell (Eds.), The Treatment of Eating Disorders. (pp. 3-27). The Guildford Press.
Marks, R.J., De Foe, A., & Collett, J. (2020). The pursuit of wellness: Social media, body image and eating disorders. Children and Youth Services Review, 119, 105659. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105659
McLean, S. A., Wertheim, E. H., Masters, J., & Paxton, S. J. (2017). A pilot evaluation of a social media literacy intervention to reduce risk factors for eating disorders. The International journal of eating disorders, 50(7), 847–851. https://doi.org/10.1002/eat.22708
Meier, E. P., & Gray, J. (2014). Facebook photo activity associated with body image disturbance in adolescent girls. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking., 17 (4), 199–206.
O’Reilly R, & Bishop J. (2007). Is telepsychiatry equivalent to face-to-face psychiatry? Results from a randomized controlled equivalence trial, Psychiatric Services, 58, 836–43.
Patke, R., & Joughin, N. (2015). Working with people with eating disorders. In G. Davey, N. Lake & A. Whittington (Eds.). Clinical Psychology (pp. 167-181). Routledge.
Pine, K. J. (2001). Children’s perceptions of body shape: A thinness bias in preadolescent girls and associations with femininity. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 6(4), 519–536. doi:10.1177/135910450100600400
Teasdale, S.B., Samaras, K., Wade, T., Jarman, R., Ward, P.B. (2017). A review of nutritional challenges experienced by people living with severe mental illness: a role for dieticians in addressing physical health gaps. Journal of Human Nutrition and Dietetics 30, 545-553. https://doi.org/10.1111/jhn.12473
Tong, S. T., Heinemann-Lafave, D., Jeon, J., Kolodziej-Smith, R., and Warshay, N.
(2013). The use of pro-ana blogs for online social support. Eating Disorders, 21,408–422. doi: 10.1080/10640266.2013.827538
Weir, K. (2016), New insights on eating disorders. Monitor on Psychology, 47(4), 36. http://www.apa.org/monitor/2016/04/eating-disorders
Greek 
English